Głównym założeniem „Budzącej się szkoły” jest oddanie uczniom współodpowiedzialności za proces uczenia się.
Naczelną zasadą tej szkoły jest to, iż dzieci mają być jak najbardziej samodzielne i odpowiedzialne. Podstawową formą aktywności w „Budzących się szkołach” są zajęcia nazwane „Edukatorium”. Uczniowie pracują w sposób zróżnicowany. Działąją w parach, indywidualnie lub w grupach. Dodatkowo w jednej klasie mogą być dzieci w różnym wieku. Jest też zorganizowana przestrzeń klasowa- uczniowie mają szafki z różnymi pomocami , z których mogą korzystać w czasie zajęć.
Nauczyciel w takich szkołach głównie rozmawia z uczniami. Nie tyle wykłada, co rozmawia. Uczniowie zwracaja się do nauczyciela z pytaniami, prosząc o konsultację. Nauczyciel ma być przewodnikiem; osobą, która towarzyszy uczniowi w procesie uczenia się a nie tylko organizatorem tego, co się dzieje w czasie zajęć. Nauczyciel staje się konsultantem, doradcą i przewodnikiem. Nie jest natomiast instruktorem i osobą, która tylko poucza i wszystko organizuje .